Lubelskie to region różnorodności. W przeszłości zamieszkiwany był przez wiele kultur, które pozostawiły po sobie liczne ślady takie jak cmentarze Tatarów, żydowskie kirkuty, cerkwie i synagogi. Stąd też nazwa jednej z krain województwa - Wielokulturowy Nurt Bugu, w którym przenikają się tradycje kilku religii: katolicyzmu, islamu, judaizmu i prawosławia.

Z kolei Polesie to przyrodnicza oaza, raj dla obserwatorów przyrody, kraina jezior i bagien, w której na szczęście ludzka ręka nie zdążyła wszystkiego przetworzyć. Roztocze to także raj dla miłośników przyrody i słońca, jest to bowiem najbardziej nasłoneczniony obszar Polski.

Ten graniczący z Ukrainą teren jest dobrym miejscem na wypoczynek nad licznie występującymi tam stawami, a także na aktywne spędzanie czasu w postaci rowerowych wycieczek po profesjonalnie przygotowanych szlakach, a także pieszych wypraw, które pozwolą na delektowanie się przyrodą. Wizyta na Roztoczu to także obowiązkowo Zamość, gdzie mieści się jeden z najbardziej charakterystycznych rynków w Polsce.

Także stolica województwa - Lublin to częsty punkt wycieczek ze względu na liczne zabytki architektoniczne. Każdy, kto choć odrobinę interesuje się tematem turystyki w Polsce, na pewno słyszał o Krainie Lessowych Wąwozów. To unikalny w skali kraju obszar, cenny przyrodniczo nie tylko przez obecność wąwozów, ale i położonych w okolicy uzdrowisk. Dwie ostatnie krainy Lubelszczyzny to Ziemia Łukowska i Ziemia Hrubieszowska, które pozostają wciąż nie do końca odkryte przez turystów.

Te obszary najlepiej zwiedzać rowerem lub pływając kajakiem po Bugu. Malownicze, dzikie krajobrazy, czyste powietrze, mało znane zabytki i gęste lasy powodują cały natłok wrażeń i niesamowitą satysfakcję z odkrywania tej części Polski. Lubelskie pozwoli turyście na swojego rodzaju podróż do przeszłości, jest to bowiem region w dużej części niezurbanizowany, trochę dziki, a przez to niezwykle klimatyczny i rozpalający chęć odkrywania. Jakie więc atrakcje warto zobaczyć w tym województwie?

SPIS TREŚCI:

Lublin i okolice - co warto zobaczyć?

Lublin jest jednym z najstarszych polskich miast, toteż łatwo znaleźć tam historycznie bogate obiekty. Jednym z nich jest kompleks Zamku Królewskiego będący siedzibą Muzeum Lubelskiego. Należy do niego też ozdobiona freskami kaplica Trójcy Świętej. Na zabytkowym rynku oprócz kolorowych, wiekowych kamienic możemy zobaczyć ruiny najstarszego kościoła w mieście i najważniejsze - budynek Starego Ratusza oraz Wieżę Trynitarską, na którą można się wspiąć, żeby podziwiać panoramę miasta, a także Bramę Krakowską.

Ciekawym obiektem, szczególnie dla fanów historii również może okazać się Muzeum Wsi Lubelskiej, czyli skansen z drewnianymi domkami pokrytymi strzechą, kościółkami i młynem. To tu kręcono niektóre ze scen do filmu “Wołyń”. Na Krakowskim Przedmieściu turystów w wysokim sezonie czekają widowiskowe kolorowe fontanny. Nie można też, będąc w stolicy województwa lubelskiego, zapomnieć o spróbowaniu lubelskiego przysmaku, czyli cebularza, którego można nawet samodzielnie wypiec w Regionalnym Muzeum Cebularza.

W bliskim sąsiedztwie Lublina znajduje się Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, wieś Dąbrówka z Parkiem Dźwięków oraz ruiny zamków w Zawieprzycach i w Krupem. Muzeum w Kozłówce to tylko 30 km drogi od Lublina, które bez dwóch zdań warto pokonać nie tylko dla pałacu, ale i dla parku, który go okala. Niedaleko rozciąga się także Kozłowiecki Park Krajobrazowy, do którego też warto wybrać się, by odpocząć na łonie natury.

Polesie - dlaczego warto tu przyjechać?

Polesie to dzielony z Ukrainą i Białorusią, prawie nietknięty przez człowieka obszar, na którym obcowanie z naturą to najlepszy i jedyny słuszny pomysł. Oprócz licznych bagien, lasów i moczarów, które mogą się okazać gratką dla miłośników birdwatching’u znajdziemy tu mnóstwo jezior. Wszystkich wymienić nie sposób, ale niektóre z nich, warte uwagi to np. Jezioro Czarne Sosnowickie czy Jezioro Moszne.

Na terenie Poleskiego Parku Narodowego wytyczone zostały ścieżki edukacyjne, z którymi przygodę można rozpocząć w Urszulinie lub Starym Załuczu. Kilometry specjalnie wytyczonych tras, przy których znajdują się też wieże widokowe, umożliwią miłośnikom przyrody podglądanie z bliska zwierząt zamieszkujących dzikie tereny Polesia oraz niezwykłych roślin jak chociażby rosiczki czy dzikie storczyki. Królem polskich bagien jest łoś - w Poleskim Parku Narodowym mieszka ich około 100 i jest to jednocześnie jedno z największych skupisk tego majestatycznego zwierzęcia w naszym kraju.

Aby poznać poleską przyrodę polecamy wybrać się do Urszulina, gdzie mieści się Ośrodek Dydaktyczno - Administracyjny Poleskiego Parku Narodowego oraz do Starego Zaułcza, gdzie z kolei znajduje się Ośrodek Dydaktyczno - Muzealny PPN. Muzeum ma w swoich zbiorach eksponaty archeologiczne, etnograficzne, historyczne i przyrodnicze. Na terenie ośrodka specjalnie z myślą o dzieciach wytyczono ścieżkę “Żółwik”. To tam najmłodsi miłośnicy przyrody mogą poznać strukturę lasu, odwiedzić ośrodek rehabilitacji zwierząt czy poznać z bliska żółwie błotne.

Na obszarze parku wytyczono także ścieżki rowerowe - pierwsza z nich to “Mietiułka”, rozpoczynająca się we wsi Łowiszów niedaleko zbiornika Wytyckiego. Trasa wiedzie przez torfowisko wysokie “Durne Bagno”, gdzie można nawet podziwiać widoki z wieży widokowej oraz przez kompleks stawów w Pieszowoli. Tytułowa Mietiułka to rzeka, wzdłuż której wiedzie w zasadzie większość trasy. Kolejna trasa rowerowa to Eko szlak “Urszulin - Perehod”, łączący wszystkie ścieżki przyrodnicze wytyczone na terenie Poleskiego Parku Narodowego. Jeśli więc lubicie zwiedzanie nie tylko na nogach - Polesie nada się do tego doskonale.

Jeśli interesuje Was coś więcej niż czysta przyroda, to warto odwiedzić Włodawę, którą zwyczajowo nazywa się stolicą regionu. Kojarzy się ją z żyjącą tam przed wojną społecznością żydowską. We Włodawie są świątynie trzech religii: synagoga, cerkiew prawosławna i kościół - do ich wnętrza warto zajrzeć. Niedaleko Włodawy znajduje się Trójstyk Granic - miejsce, gdzie spotykają się granice pomiędzy Polską, Białorusią i Ukrainą. Blisko jest też Jezioro Białe, będące letnim ośrodkiem aktywności na świeżym powietrzu, kąpieli wodnych i relaksu rodzinnego. Niezapomnianą przygodą będzie też spływ kajakiem malowniczą rzeką Bug i wizyta w niepozornym, ale uroczym skansenie w Holi.

Zamojszczyzna - poznaj krainę

Zamojszczyzna to stosunkowo słabo odkryta kraina, w której, podobnie jak w pozostałych obszarach województwa lubelskiego, nastawić powinniśmy się głównie na obcowanie z naturą. Wycieczkę po Zamojszczyźnie zacznijmy od szczebrzeszyńskiego chrząszcza, którego Jan Brzechwa rozsławił na cały kra, a nawet poza jego granicami. Właściwego obcowania z naturą możemy doznać w niezwykłym Rezerwacie Przyrody “Czartowe Pole”, położonym nad rzeką Sopot, przez który biegnie ścieżka dydaktyczna z wytyczonymi niezwykłymi dróżkami tworzonymi przez drewniane, zarośnięte pomosty.

Warty zobaczenia jest też Hrubieszów, w którym nadal można podziwiać ginącą już zabudowę drewnianą, oraz Chełm, który kryje pod sobą słynne podziemia kredowe. Najlepsze jednak, czyli stolicę regionu, zostawiamy na koniec. Zamość, praktycznie nie zniszczony po wojnie, osławiony jest głównie ze względu na Stare Miasto, które tworzą najpiękniejszy (lub jeden z najpiękniejszych) ratusz w Polsce, który szczególne wrażenie robi nocą, katedra oraz idealnie kwadratowy rynek z ormiańskimi, kolorowymi kamieniczkami.

Miasto określane jest mianem “Padwy Północy” ze względu na swój renesansowy styl, silnie kojarzony z włoską Padwą. Stare Miasto w Zamościu zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Inne atrakcje tego miasta to Rynek Wodny z fontanną, Rynek Solny i podziemia Oficyn Ratusza. Zwiedzanie Zamościa możliwe jest nie tylko na własną rękę, ale także z audioprzewodnikiem, który można wypożyczyć w zamojskiej informacji turystycznej.

Poza głównymi atrakcjami przeprowadzi Was on przez m.in. Bramę Szczebrzeską, Nową Bramę Lubelską, Starą Bramę Lwowską, kościół św. Katarzyny, Rotundę, w której swą siedzibę ma Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny czy Nadszańce, gdzie czeka podziemna trasa turystyczna, przybliżająca dzieje zamojskich fortyfikacji. A skoro Zamość to także najstarszy obiekt w mieście - Pałac Zamoyskich (obecnie siedziba sądu, więc można go podziwiać niestety jedynie z zewnątrz), najstarsza apteka w Polsce, zamojski ogród zoologiczny, Muzeum Fotografii czy Rezerwat Przyrody Hubale. Tak jak widać - atrakcji w Zamościu jest wiele (i jeszcze więcej!), dlatego żeby zwiedzić wszystkie należy zarezerwować nawet ze trzy-cztery dni!

Roztocze

Roztocze to kolejna, można by rzec, dziewicza kraina, do której z niewiadomych przyczyn dociera stosunkowo mało turystów. Ale może i dobrze - dzięki temu przyroda nie jest narażona na zniszczenie w takim stopniu jak byłoby to podczas nawału turystów. Pierwszym punktem wycieczki po Roztoczu może stać się na przykład cudowne źródełko w Krasnobrodzie, które położone jest w sąsiedztwie kilku kaplic albo najwyższy wodospad na Roztoczu, znajdujący się na rzece Jeleń.

Ciekawym miejscem jest także Zagroda Guciów, czyli skansen etnograficzny,w którym możemy przenieść się do XIX w. Sercem Roztocza jest Roztoczański Park Narodowy i Zwierzyniec, w którym znajdują się dawne posiadłości Zamoyskich, zabytkowy browar z XIX wieku, Kościół na wodzie, Piaseczna Góra czy Bukowa Góra. Roztoczański Park Narodowy to jeden z najbardziej zielonych parków narodowych polski - 95% jego powierzchni zajmują lasy. Na jego terenie są wytyczone szlaki turystyczne, dydaktyczne i krajobrazowe, a nawet prowadzona jest od 1942 roku hodowla Konika Polskiego. Stado żyje w naturalnych warunkach przy minimalnej ingerencji ze strony ludzi - tylko zimą zwierzęta są dokarmiane. Stado można obserwować w pobliżu Stawów Echo, położonych na południe od Zwierzyńca.

Roztocze to także Zagroda Guciów - stylizowany na dawną wieś kompleks domków oraz wystawa “Spadające Gwiazdy”, znajdująca się również w Guciowie. To tu można obejrzeć autentyczne ślady obecności dinozaurów, meteoryty i tektyty znalezione w różnych częściach Polski. W samym sercu Roztocza znajduje się także Krasnobród z ogromną, rozciągającą się na powierzchni 2 hektarów ścieżką edukacyjną o tematyce prehistorii, a konkretniej - dinozaurów. W Krasnobrodzie znajduje się także zalew, gdzie działa kąpielisko i wypożyczalnia rowerów wodnych.

Ciekawymi mogą okazać się Szumy nad Tanwią - rezerwat przyrody, w którym progi skalne tworzą wodospady. To chyba najbardziej malowniczy obszar Roztocza, w którym panuje wręcz bajkowy klimat. 5 km od rezerwatu znajduje się ciekawa wieża widokowa na Górze Grabowicza z widokami na okoliczne pola i Puszczę Solską.

Wielokulturowy Nurt Bugu

Ta kraina to istna mieszanka kultur - tu przenikają się tradycje katolicyzmu, judaizmu i prawosławia. Wędrówkę po tej części województwa lubelskiego można rozpocząć od Włodawy, w której zwiedzimy barokowy kościół, synagogę i prawosławną cerkiew. Z tego też powodu miasto nazywane jest “miastem trzech kultur”. Tutaj znajdziemy też stacje kajakarskie, z których można rozpocząć spływ malowniczym Bugiem, a co roku odbywa się Festiwal Trzech Kultur, który swą tradycją sięga 1995 roku.

W Sławatyczach o wielowiekowej współegzystencji religii przypominają stojące naprzeciwko siebie cerkiew prawosławna i kościół katolicki. Także tutaj zaczyna się jeden z najatrakcyjniejszych odcinków Bugu, w którym kajakarska przygoda jest ciekawsza niż gdziekolwiek indziej głównie za sprawą otaczającej go dzikiej przyrody. Kilkugodzinny spływ kończy się w Kodniu, skąd blisko jest do Kostomłotów, gdzie znajduje się zabytkowa drewniana cerkiew.

W Białej Podlaskiej podziwiać możemy natomiast piękny zespół parkowo-pałacowy Radziwiłłów, z kolei w Janowie Podlaskim można zwiedzić najstarszą i najbardziej znaną stadninę i hodowlę koni czystej krwi arabskiej w kraju. Region ten to także miejscowość Zastawek, gdzie stoi blisko 350-letni mizar, czyli tatarski cmentarz z ponad 50 kamieniami nagrobnymi. Niektóre z nich posiadają czytelne inskrypcje w języku polskim, arabskim lub rosyjskim.

W miejscowości Gnojno znajduje się natomiast punkt widokowy, który funduje jedną z najpiękniejszych panoram w województwie. Z wierzchołka skarpy, podmywanej przez rzekę Bug podziwiać można widoki na dolinę rzeki, pastwiska i bezkresne łąki, a dalej nawet Puszczę Mielnicką. W tej samej wiosce kręcone zostały zdjęcia do filmu “Nad Niemnem” - być może rozpoznacie któreś miejsca nad Bugiem, który udawał Niemno?

Ziemia Łukowska

Ziemia Łukowska to kraina, w której największą przyjemność, za sprawą kilkuset kilometrów wytyczonych tras rowerowych, da odkrywanie na rowerze. Zwiedzanie warto zacząć od historycznej stolicy regionu - Łukowa, w którym w murach klasztornych znajduje się Muzeum Regionalne, zawierające w swych zbiorach m.in. amonity sprzed milionów lat. Również tutaj znajduje się jeden z najstarszych polskich rezerwatów przyrody - Rezerwat “Jata”, chroniący jedno z większych stanowisk jodły w kraju.

Niedaleko, bo w Woli Okrzejskiej znajduje się muzeum urodzonego tam Henryka Sienkiewicza, gdzie znajdziemy mnóstwo osobistych rzeczy, fotografii rodzinnych i unikalny księgozbiór pierwszych wydań dzieł naszego noblisty. Natomiast w Woli Gułowskiej oprócz barokowego sanktuarium z XVII wieku znajduje się Muzeum Czynu Bojowego Kleeberczyków walczących w 1939 r. u boku gen. Kleeberga. To miejsce dla miłośników historii, więc być może spodoba się Tobie?

Ziemia Hrubieszowska

Położona w południowo-wschodniej części lubelskiego Ziemia Hrubieszowska to kolejny zielony, magiczny region województwa, głównie za sprawą urzekającej, malowniczej rzeki Bug, która służy turystom jako miejsce spływów kajakowych. Spływ można rozpocząć w miejscowości Gołębie. Po drodze miniecie m.in. ruiny zamku na wyspie w Kryłowie, a także wysokie brzegi w Kosmowie i Ślipczach. Wielokulturowy Hrubieszów to zabytki takie jak Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej, Kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, a także najbardziej popularny zabytek Hrubieszowa - cerkiew prawosławna z trzynastoma kopułami.

W mieście znajduje się także Muzeum im. ks. Stanisława Staszica, mieszczące przedmioty będące wyposażeniem dawnej izby. Muzeum ma swoją siedzibę w Dworku “Du Chateau”  - jednym z ciekawszych zabytków tego miasta. W Dziekanowie na zwiedzających czeka murowana kuźnia, a niewiele dalej, w miejscowości Moroczyn - ruiny zespołu dworskiego i park oraz stary cmentarz prawosławny. W miejscowości Dubienka cmentarze są aż cztery - rzymskokatolicki, grekokatolicki, prawosławny i żydowski. Okolice Hrubieszowa to także największe w Europie cmentarzysko gockie w Gródku, Pałac w Czumowie z Regionalną Izbą Historyczną, tajemnicze kurhany w Ślipczach i ruiny zamku Ostrorogów w Kryłowie.

Kazimierz Dolny i Kraina Lessowych Wąwozów, Nałęczów, Dęblin i Puławy

To najbardziej znana, bo też i najbardziej interesująca kraina w województwie lubelskim, głównie ze względu na obecność unikalnych lessowych wąwozów. Kazimierz znajduje się ok. 40 km od Lublina. Najważniejsze punkty wycieczki po Krainie Lessowych Wąwozów nie mogą pominąć nadwiślańskiego, malowniczego Kazimierza Dolnego, który stanowi doskonałe miejsce do spacerów ścieżkami prowadzącymi przez lessowe wąwozy i wysokie skarpy, z których można podziwiać panoramę miasta i okolic. Centrum miasta to piękny, renesansowy rynek, a nieco dalej - Góra Trzech Krzyży oraz kultowy wąwóz Korzeniowy Dół.

W Kazimierzu znajduje się także wzniesiony na wzgórzu zamek, a właściwie jego ruiny z XIII i XIV wieku, które udostępnione są dla turystów. Stąd niedaleko jest do uzdrowiskowego Nałęczowa - to największe i najważniejsze uzdrowisko w województwie, a także jedno z najbardziej znanych w Polsce. A skoro uzdrowisko, to i piękny park zdrojowy, na terenie którego znajduje się wyjątkowy Pałac Małachowskich, Domek Gotycki, Stare Łazienki i tzw. Werandki.

Nałęczów kojarzycie pewnie także z wody mineralnej Nałęczowianka - tu znajduje się jej rozlewnia oraz źródło. Spacer po Nałęczowie będzie bardzo klimatyczny ze względu na zabudowania willowe i dworki. Bardzo polecamy doświadczyć tego na własnej skórze! Niedaleko Nałęczowa znajduje się miejscowość Janowiec ze słynnymi ruinami zamku Firlejów i Lubomirskich, a także Puławy, które znane są z pięknego zespołu parkowo-pałacowego Czartoryskich. Miasto nazywane jest czasami polskimi Atenami właśnie ze względu na zabytkowy pałac - jego wnętrze i obiekty na jego terenie inspirowane były antyczną Grecją.

Puławy to także Pałacyk Marynki, Świątynia Sybilli, Domek Grecki i Kościół Najświętszej Marii Panny oraz obserwatorium astronomiczne, a także wiele kilometrów wytyczonych specjalnie szlaków rowerowych. Będąc w tych okolicach warto wstąpić także do największego w regionie Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie. To stolica polskiego lotnictwa - tu znajduje się Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych. Oprócz wątku lotniczego warto wspomnieć o zabytkach Dęblina - Twierdzy Dęblin i Pałacu Mniszchów. Przy okazji wizyty w okolicy warto rozważyć odwiedziny w Muzeum Nietypowych Rowerów w Gołębiu, które na pewno zostawią mnóstwo ciekawych wspomnień i doświadczeń doznanych na własnej skórze!

Lubelskie - atrakcje dla dzieci

Oczywiście to, że województwo lubelskie to głównie sporo zieleni, dziewicza przyroda i mnóstwo szlaków pieszych i rowerowych nie oznacza, że nie ma tu atrakcji typowo dla dzieci. Naturalnie przebywanie na łonie natury będzie wspaniałym doświadczeniem także dla rodzin z dziećmi, jednak uzupełnimy ten spis o atrakcje, które stworzone zostały z myślą o najmłodszych. Oprócz kilku już wspomnianych jak Regionalne Muzeum Cebularza czy Muzeum Wsi Lubelskiej świetnym miejscem dla dzieci będzie skansen pszczelarski w Pszczelej Woli, Park Dźwięków w Dąbrówce czy Szlak Legend Lubelskich w Lublinie, gdzie na odcinku 2 kilometrów przedstawiono aż 12 legend związanych z tym miastem.

Ponadto Juniorzy spędzą miły czas w lubelskiej motylarni z setkami pięknych, kolorowych motyli, a także w Teatrze Andersena, gdzie wystawiane są adaptacje takich hitów jak pippi Langstrump, Muminki, Królowa Śniegu czy Alicja w Krainie Czarów. W Lublinie znajduje się również Rezerwat Dzikich Dzieci - przygodowy plac zabaw z prawdziwymi narzędziami. Nad Zalewem Zemborzyckim znajdują się z kolei park linowy i Słoneczny Wrotków - kompleks wypoczynkowy z kilkoma basenami, wypożyczalnią sprzętów wodnych, plażą, boiskami i zjeżdżalniami. W sezonie działa tu restauracja i zaplecze sanitarne, dlatego z powodzeniem można tu spędzić nawet cały dzień!

Doskonałym miejscem na rodzinny pobyt będą też Magiczne Ogrody w Trzciankach, gdzie przeniesiecie się do magicznego świata bajek i baśni. Na Polesiu czekają na Was Chełmskie Podziemia Kredowe, Słowiański Gród w Wólce Bieleckiej, Osada Indiańska w Ostrowie Lubelskim czy też Ośrodek Leśna Ryba, w którym zasmakować można na przykład pierogów z karpia. Wyjątkowym miejscem jest także Wioska Gotów w Masłomęczu oraz Las Odkrywców w Ułężu, łączący zabawę z nauką o świecie przyrody. Pobyt na Lubelszczyźnie może być nie tylko bezkresnym odpoczynkiem z dala od dużych metropolii, z dwoma ważnymi parkami narodowymi w tle, ale także zabawą i nauką w niekonwencjonalny sposób, który zaciekawi nawet najbardziej wybrednego młodego turystę.

Dlaczego warto odwiedzić Lubelskie?

I to już wszystkie atrakcje województwa lubelskiego, o których chcieliśmy Wam dzisiaj opowiedzieć. Jest ich oczywiście więcej, dlatego na własną rękę możecie wyszukać je, jeśli dysponujecie większą ilością czasu. Jednak to, co zostało opisane powyżej starczy na co najmniej kilkanaście dni zwiedzania - a w tym miejscu warto wspomnieć, że województwo lubelskie doskonale nadaje się do tzw. “slow travel” - powolnych podróży.

Najprzyjemniejsza część odkrywania to powolne delektowanie się przyrodą, krajobrazami, zabytkami, otaczającą kulturą i ludźmi, tworzącymi te miejsca. Mamy nadzieję, że nasz tekst pozwoli Wam zaplanować piękny urlop na Lubelszczyźnie, niezależnie od tego, czy planujecie wyjazd solo, w parze, z grupą przyjaciół czy rodzinnie, z dziećmi na pokładzie. Życzymy Wam zatem udanych wojaży i do zobaczenia w województwie lubelskim!