Poznajcie atrakcje turystyczne Dzierżoniowa, miasta leżącego w województwie dolnośląskim, pomiędzy Świdnicą i Ząbkowicami Śląskimi. To miasto, podobnie jak wiele innych na Dolnym Śląsku, było świadkiem burzliwej historii i zmian, jakie za sobą niosła. Warto odwiedzić Dzierżoniów i poczuć jego klimat.
Również jego okolice są piękne i atrakcyjne. Gdy w 1288 roku Dzierżoniów przyjął prawa miejskiej, nosił nazwę Rychbach. Od roku 1392 ziemie te przechodziły pod różne panowania: Czechów, Austriaków i Prusaków. Były to trudne lata dla mieszkańców tej okolicy. W roku 1871 tereny Ziemi Dzierżoniowskiej przeszły pod panowanie Niemiec i były ich częścią aż do końca II wojny światowej. Po 1945 roku, z terenu Ziemi Dzierżoniowskiej wysiedlono Niemców i zakwaterowano tu przesiedleńców z Kresów Wschodnich. Polska nazwa miasta, nadana została na cześć Jana Dzierżonia, śląskiego pszczelarza.
Odwiedź dzierżoniowski Rynek
Będąc w tym zabytkowym mieście, nie sposób nie zwiedzić Rynku. Bardzo gorąco polecamy, bo Rynek jest piękny. To główny plac miasta, całkiem sporych rozmiarów w porównaniu z innymi miastami Dolnego Ślaska. W jego centralnej części stoi ratusz - siedziba władz miejskich i biblioteki. W Rynku turyści zobaczą eleganckie i stylowe kamienice oraz barkowy pomnik św. Jana Nepomucena (tych pomników na Dolnym Sląsku nie brakuje). Ratusz to ciekawa trzykondygnacyjna budowla, wzniesiona w 1875 roku na bazie istniejących już wcześniej wieży i sukiennic pochodzących z XV wieku. Tu czeka turystów kolejna atrakcja - wejście na wieżę widokową. Wieża dzierżoniowskiego ratusza ma 47 metrów wysokości, a z jej tarasu widokowego podziwiać panoramę całej Kotliny Dzierżoniowskiej z Górami Sowimi, Masywem Ślęży, Wzgórzami Kiełczyńskimi i Gilowskimi. Podziwiając wieżę Rrynku, warto zwrócić uwagę na bogato zdobioną balustradę z herbami miasta i rządzących kiedyś na Śląsku Habsburgów. Polecamy także spacer niedalekim deptakiem wolnym od ruchu kołowego. Przyjemne miejsce.
Kościół Maryi Matki Kościoła
Świątynia jest widoczna z Rynku, warto ją obejrzeć. To monumentalna budowla, z cennymi polichromiani. Podczas prac konserwatorskich odkryto pod obecną polichromią fresk z XVI wieku - Madonnę z Dzieciątkiem. Kościół miał wybudować piastowski książę Bolesław Kędzierzawy w 1159 roku. To najstarsza budowla w mieście. Pierowtnie był to kościół drewniany, a w XIV wieku, po gruntownej przebudowie uzyskał formę bazyliki. Sto lat później dobudowano wieżę.
Niezwykłe muzeum w młynie
Muzeum Młynarstwa mieści się w Młynie Hilberta. Jest to miejsce, które koniecznie trzeba zwiedzić będąc w Dzierzoniowie. To unikalna atrakcja turystyczna. Młyn powstał w latach 40. XIX wieku. Został zbudowany i prowadzony przez członków rodziny Hilbert do II wojny światowej. Warto wspomnieć, że w XIX w. Młyn Hilberta był największym i najnowocześniejszym tego typu na terenie Śląska. Zaopatrywał w produkty Prusy Wschodnie, Brandenburgię, Berlin, Saksonię, a także zachodnie okręgi przemysłowe Rzeszy. W latach trzydziestych XX wieku obiekt został rozbudowany i znacznie unowocześniony. Wyposażono go w napęd elektryczny. Należał do największych tego typu na Dolnym Śląsku. Po II wojnie światowej był w zarządzie Armii Czerwonej, a następnie użytkowany przez zmieniające się przedsiębiorstwa państwowe. Pracował do końca 2016 roku. Zachował się w pełni kompletny, obrazujący poziom rozwoju techniki młynarskiej z lat trzydziestych XX wieku. Obecnie mieści się w nim mzeu. Obiekt znajduje się przy ul. Batalionów Chłopskich 11. Młyn Hilberta czynny jest wyłącznie w soboty, niedziele i wybrane święta. Ze względu na przemysłowy charakter miejsca - zwiedzanie odbywa się wyłącznie z przewodnikiem i w kasku ochronnym. O szczegóły pytajcie w muzeum.
Synagoga w Dzierżoniowie
Ważne miejsce, świadczące o obecności Zydów na tych terenach i o wielokulturowości tych ziem. Interesująca jest także historia budynku. Synagoga wzniesiona została w 1875 roku wg projektu Ewalda Böttgera. - W miejscu, gdzie obecnie znajduje się synagoga, miała powstać szkoła żydowska. Urzędnicy nie wyrazili jednak na nią zgody. Ponieważ gmina zdążyła już kupić grunt, władze zaproponowały w zamian budowę synagogi, w której mogłaby mieścić się zarówno sala przeznaczona do nauki młodzieży, mieszkanie dla nauczyciela, jak i mieszkanie dla rabina i jego rodziny. Ideę tę zrealizowano. Wewnątrz na parterze znajdowała się kuchnia, stołówka, szkoła żydowska i pomieszczenia administracyjne, a na piętrze obszerna główna sala modlitewna, którą z trzech stron otaczają galerie dla kobiet wsparte na drewnianych kolumnach. Pierwszy rabin nowej synagogi Moritz Cohn przyjechał do miasta z Rawicza w 1859 roku i pełnił swoją funkcję do 1890 roku. Nagrobek jego żony do dziś znajduje się na żydowskim cmentarzu przy ulicy Bielawskiej. Synagoga przetrwała II wojnę światową jako niemiecka własność prywatna Konrada Springera. Budynek był dzierżawiony i służył celom administracyjnym Hitlerjugend. Dzięki temu bożnica, jako jedna z niewielu w kraju, ocalała z wojennej zawieruchy. Po wojnie synagoga ponownie pełniła swoją funkcję, jednak od 1968 do 1980 roku, z powodu wymuszonej na Żydach emigracji, nabożeństwa odbywały się w niej nieregularnie, a następnie została zamknięta. Od 1994 roku wpisana jest do rejestru zabytków, a w roku 2012 nadano jej nazwę Rutika – jest to imię pięcioletniej dziewczynki zamordowanej w holokauście w 1942 roku - czytamy o tym zabytku na stronie Urządu Miasta Dzierżoniów.
Śladem żydowskiej historii – kirkut
Synagoga, mieszcząca się w pobliżu murów obronnych, nie jest jedynym materialnym śladem obecności społeczności żydowskiej na tych terenach. Turystom, odwiedzającym Dzierżoniów plecamy udać się na ul. Bielawską, aby zwiedzić cmentarz żydowski. Założony został w 1825 roku. Można na nim podziwiać grupę nagrobków, zachowało się ich około 100. Na ich podstawie można śledzić zmiany zachodzące w społeczności żydowskiej miasta. Bogata symbolika i język, w którym upamiętniono zmarłego, mówi o pochodzeniu, pozycji i stopniu asymilacji poszczególnych osób. Napisy na kamieniach nagrobnych są w różnych językach. Najstarsze inskrypcje z połowy XIX wieku są w języku hebrajskim. Powstałe w okresie emancypacji Żydów zawierają teksty zarówno po hebrajsku, jak i po niemiecku. Niektóre nagrobki mają inskrypcje wyłącznie w języku niemieckim, co wskazuje na duży stopień asymilacji z niemiecką społecznością. Wiele macew z okresu sprzed II wojny światowej pozbawionych jest symboliki. Są proste w wyrazie, zawierają jedynie informacje, kim była osoba zmarła. Wiąże się to zapewne z odchodzeniem społeczności Żydów dzierżoniowskich od tradycyjnych form religijnych, a przyjmowaniem zwyczajów chrześcijańskich. Znajdują się tu także nagrobki powojenne, na których znajdziemy teksty zarówno w języku polskim jak i hebrajskim. Są one również bogatsze o symbole religijne, co potwierdza silniejszą religijność ludności żydowskiej przybyłej po wojnie do Dzierżoniowa z obszarów Polski i Związku Radzieckiego. Cmentarz zajmuje około 0,4 ha i jest otoczony ogrodzeniem, z zachowaną oryginalną bramą wejściową. Cmentarz dzierżoniowski jest jednym z czterech czynnych cmentarzy żydowskich na Dolnym Śląsku. Naprawdę warto odeiedzic to niesamowite miejsce.
Trakt Smoka i Trakt Diory
W zwiedzaniu Dzierżoniowa pomogą turystom dwa wyznaczone szlaki turystyczne. Pierwszy to Dzierżoniowski Trakt Smoka. Jest on trasą turystyczną prowadzącą po najciekawszych obiektach miasta. Można ją pokonać samodzielnie, kierując się charakterystycznym wizerunkiem smoka. Przemierzając trakt zobaczymy między innymi ratusz, kościół Maryi Matki Kościoła, sukiennice, Dom Kata oraz synagogę. Druga trasa turystyczna to Trakt Diory. Jest szlakiem turystycznym i zarazem ścieżką edukacyjną, ukazująca dziedzictwo dawnych zakładów radiotechnicznych „Diora”. Na trasie wyznaczonej w staromiejskim centrum Dzierżoniowa, rozmieszczone zostały mosiężne radia (w skali 1:1), które opowiadają o historii przemysłu radiofonicznego i jego wpływie na rozwój miasta oraz regionu. To historia najnowsza, ale bardzo istotna dla życia mieszkańców.
Zamek w Goli Dzierżoniowskiej
Będąc w Dzierżoniowie warto wybrac się także na wycieczkę za miasto, aby zobaczyć zamek w Goli Dzierżoniowskiej. To jeden z obiektów zamkowych na Dolnym Śląsku doskonale odbudowany i świetnie dostosowany do dzisiejszych czasów. Zabytkowy obiekt to miejsce, które nie tylko można zwiedzić, ale skorzystać w nim z możliwości noclegów czy zabiegów odnowy biologicznej, działa w nim bowiem hotel, restauracja i centrum SPA, znane jako Uroczysko Siedmiu Stawów. Zamek został wybudowany w roku 1580, przez Leonarda von Rohnau. Fundamenty zamku, w całości oparte są na skale granitowej. Warto jednak wspomnieć, że ślady zamieszkiwania ludzi w tym miejscu, notowane były już w 1000 roku. Dzisiejszy wygląd jednak jest nieco inny od pierwotnego wyglądu zamku, był on bowiem wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany. Nie zmieniły się jednak główne założenia architektoniczne zamku. Od początku istnienia do dziś, jest to obiekt dwukondygnacyjny, w części wieżowej, posiadający przewyższenia.
Na dziedzińcu zamku, do dziś rośnie rozłożysta lipa, której wiek oceniany jest na 300 lat. Renesansowy styl zachwyca turystów, którzy ogladają ten wspaniały obiekt. Historia zamku to szereg wydarzeń pozytywnych i negatywnych. Do tych drugich można zaliczyć wypędzenie ostatnich właścicieli zamku. Rodzina von Prittwitz und Gaffron musiała go opuścić, obiekt zaś zaczął popadać w ruinę. Sytuacja poprawiła się na początku wieku, kiedy to rozpoczęto prace remontowe, skomplikowała się jednak ponownie w czasach wojny. Zamek uległ zniszczeniom, choć nie były one bardzo duże. Nowe życie zamku rozpoczęło się w roku 2000. Wtedy to zaczęto szeroko zakrojony remont i prace, których celem była adaptacja zamku na centrum hotelowo- rekreacyjne. Zamek w Goli Dzierżoniowskiej, jest dziś jednym z ciekawych obiektów rekreacyjnych w Polsce, miejscem, w którym stare łączy się z nowoczesnością w najlepszym wydaniu.
